مستندسازی فعالیت‌های تربیتی
مدرسه حضرت روح الله مشهد مقدس
وظیفه‌ی مربیان در مسجد: «بلاغ مبین» 11
· دلایل استفاده از گزینش در جذب14
· جذب از طریق ارتباط با مدرسه و شناسایی افراد در مدرسه16
· درک شخصیت متربی و رفتار متناسب با آن18
· اولویت داشتن افراد با استعداد و باهوش در جذب18
· ثبت‌نام موقت به مدت یک‌ماه18
· اردو اولین برنامه پس از جذب اولیه18
· استفاده از متربیان برای جذب نیروهای جدید19
· دخل و تصرف در دین برای جذاب‌تر کردن آن20
· راه‌یافتن خواهش‌های نفسانی در جذب20
نحوه‌ی تقسیم متربیان به گروه‌های مختلف 21
o معیار اصلی گروه‌بندی متربیان: سن 21
o ملاک دوم در گروه‌بندی: هوش و استعداد متربیان 22
o معیار تقسیم‌بندی دانش‌آموزان یک پایه‌تحصیلی(هم‌سن) به گروه‌های مختلف 22
o عدم ارتباط مربیان دیگر گروه‌ها با متربی 23
شیوه‌ی تثبیت حضور متربیان در فعالیت‌های تربیتی مسجد 25
· تقویت ابعاد درسی و علمی متربیان25
· ایجاد رابطه‌ی صمیمانه مربی و متربی25
· ایجاد رقابت سالم بین متربیان26
ü تقویت رابطه‌ی مربی و متربی28
ü کامل شدن شناخت مربی از ویژگی‌های متربی28
ü عدم وجود برد و باخت در ورزش کوهنوردی29
ü ازبین رفتن برخی رذایل اخلاقی و کسب فضایل اخلاقی29
ü نیاز اندک به امکانات و بودجه مالی30
ü احتمال آسیب‌دیدگی اندک است30
ü فرصتی برای عملی کردن اخلاق31
ü بیان نکات اصلی و مهم در نقطه مقصد32
ü اطلاع کلی خانواده از برنامه‌های کوهنوردی32
ü تشویق متربیان به حضور در کوهنوردی توسط مربی در برنامه‌های طول هفته32
ü سازماندهی متربیان قبل از حرکت33
ü برنامه‌ریزی دقیق برای تمام جزییات34
ü تقسیم مسئولیت بین متربیان قبل از حرکت34
ü حضور مداوم مربی در کنار گروه35
ü قراردادن ضعیف‌ترین افراد گروه در ابتدای صف35
ü تبیین اهداف کوهنوردی برای متربیان35
ü پخش سرود و مداحی در حین کوهنوردی36
ü کنترل سخن‌گفتن در حین صعود36
ü آموزش مسایل مورد نیاز در کوه37
ü حضور بچهها از شب قبل در مسجد38
o کلاس رزمی، استخر و تیراندازی 38
· شیوه انتخاب سرفصل‌های آموزشی39
· برنامه‌ی اجرایی کلاس‌های آموزشی39
ü اهداف ارائه «روش مطالعه و برنامه‌ریزی»40
آگاهی مربی از برنامه‌های متربی در خارج از مسجد 40
ü بهترین شیوه‌ی ارائه‌ی «روش مطالعه و برنامه‌ریزی»41
لزوم توجیه شدن متربی درباره اهداف برنامه‌نویسی 42
کسب خودآگاهی نسبت به برنامه‌های شخصی 42
انجام برنامه‌ریزی واقع‌بینانه 43
کسب آگاهی از میزان زمانی که تلف می‌شود 43
برنامه ریزی هفتگی و دراز مدت 44
نکات مهم در برنامه‌ریزی هفتگی: 45
ü شیوه‌ی برنامه‌ریزی برای دانش‌آموزان معمولی و سنین پایین45
ü آموزش روش‌مطالعه، خلاصه‌برداری و فیش‌نویسی46
ü اهداف ارائه آیات کلیدی قرآن47
اعتماد کامل مردم به آیات قرآن و پذیرش مفاد آن 47
انس باقرآن از طریق آشنایی آیاتی که در زندگی متربیان کاربرد بیشتری دارد 48
ü شیوه انتخاب آیات کلیدی قرآن48
ü شیوه‌ی ارائه‌ی آیات کلیدی قرآن49
ü اهداف ارائه مباحث کمک درسی52
جلوگیری از افت درسی متربیان بر اثر حضور در فعالیت‌های مسجد 52
استفاده به عنوان یک روش جذب 53
عامل حفظ و تثبیت حضور متربیان 53
از بین بردن تصور غلط مبنی بر ضعیف بودن بچه‌های مسجد در مباحث درسی 53
کاربرد داشتن برخی از دروس در اهداف آموزش و تربیتی 54
ü شیوه انتخاب مباحث کمک درسی54
ü شیوه‌ی ارائه مباحث کمک درسی54
ü برنامه‌های درسی در ایام امتحانات متربیان55
کسب توان انس و فهم با قرآن و حدیث 56
تقویت وضعیت تحصیلی دانش‌آموز 56
اهداف ارائه دروس منطق، فقه و اصول فقه 57
شیوه ارائه دروس منطق، فقه و اصول فقه 57
تقویت ابعاد اخلاقی متربیان از طریق ارائه الگوهای ملموس 58
از حیث ابعاد تربیتی جامع وکامل است 58
عمل به تاکیدات امام و رهبری 59
تقویت ایمان به غیب در متربیان 59
جهت صحیح دادن به علایق بچهها به هیجان و حماسه 59
ترویج روحیه جهادی و ولایت پذیری 60
· پشتوانه‌ی انجام تکالیف و وظایف توسط متربیان62
o توجیه‌کردن متربی نسبت به ضرورت انجام وظایف 62
ü ایجاد تقویت روحیه توسل به اهل‌بیتعلیهم السلام64
ü جذابیت داشتن برنامه برای متربیان64
ü جلوگیری از حضور متربیان در هیات‌های عزاداری نامناسب65
ü ارائه مباحث ضروری برای عموم متربیان65
· اطلاع خانواده‌ها از برنامه‌های کانون68
· آگاهی مربیان از رفتار و ویژگی‌های متربی در محیط خانواده68
شیوه‌ی ارتباط با خانواده‌ها 69
· جلسات خصوصی با خانواده هریک از متربیان70
اهداف ارتباط با مدرسه متربی 71
· اثربخشی کامل فعالیت‌های تربیتی71
شیوه‌ی ارتباط با مدرسه متربی 71
آسیب‌شناسی فعالیت‌های تربیتی در مسجد 72
آسیب‌ها و آفات در رابطه مربی 72
· مراقبت بر انگیزه مربی از ارتباط با متربی73
o مدیریت قوی مربی بر گروه و کنترل روابط اعضا 74
o تشکیل گروه‌های تربیتی از دانش‌آموزان هم‌سن 74
· ضربه خوردن به ارتباط متربی با خانواده75
دلایل شکل‌گیری حوزه‌ی علمیه 76
· استمرار و گسترش فعالیت‌های تربیتی76
· کاهش مدارس علمیه علی‌رغم افزایش نیاز جامعه به طلاب77
· مزایای شکل‌گیری حوزه‌ی علمیه در درون مسجد77
o آموزش طلبه در بازه‌زمانی کوتاه‌مدت بدون کاستن از کیفیت آموزش 77
o تبدیل شدن مسجد به دانشگاه 77
o حضور طلاب در میان گروه‌های مختلف مردم و ارتباط مستمر با آن‌ها 78
o آشنایی طلبه با سوالات و شبهات مردم 79
o بهره‌گیری طلبه از فضای نورانی و معنوی مسجد 79
o تنوع محیط و عدم دلزدگی طلبه از محیط 79
o عدم نیاز به منابع مالی زیاد 80
شیوه‌ی برگزاری کلاس‌های حوزه 80
ü خودسازی برای رهایی از آسیب‌ها82
ü تا مربی خودساخته نباشد نمی‌تواند در تربیت متربی نیز موفق گردد82
ü رعایت این نکته که اولویت اول رشد و تعالی خود مربی است83
ü ضرورت ایجاد نیاز در مربی جهت فراگیری84
ادامه مطلب ...
مسجد و جایگاه آموزش و پرورش
در اسلام
نخستین مسجد را حضرت محمد(ص) در مدینه(یثرب) و در کنار خانه خود ساخت.
مساجد اولیه مسلمین قطعه زمینی وسیع و مربع
شکل بود که اطراف آن را چهار دیوار یا خندق احاطه می کرد و دارای ماذنه نبود. اما
اکنون اغلب مساجد دارای قسمتی است میانی بنام صحن که گاهی نیز مسقف است و در اطراف
آن چهار رواق دارد که وسیعترین آن رواق قبله است که محراب نیز در آنجا
قراردارد.
زمین آن خوابگاه شتران بود و پیغمبر آن را از صاحبش خرید. سپس خلفا و
حاکمان و پادشاهان بر وسعت آن افزودند و در تزیین آن کوشیدند. در فاصله قرن اول و
دوم هجری در عهد امویان با همکاری معماران بیزانس شیوه معماری یونانی در ساختمان
مساجد بکار رفت اما مسلمانان در آن تغییراتی دادند چنانکه به مرور زمان برخی
ازکلیساها به مسجد تبدیل شد یعنی جهت بنا را از مشرق به سوی مکه تغییر
دادند.
مسجد جایگاه اصلی آموزش اسلامی
چکیده مسجدالنبی درواقع کهن‌ترین دانشگاه اسلامی و پایگاه اساسی‌ترین تعلیمات در تاریخ آموزش اسلامی بوده است. نشر دعوت اسلامی بزرگ‌ترین نقش و مهم‌ترین تأثیر را در ایجاد نهضت علمی و آموزشی در جامعه‌ی عرب داشت. مسجد تا پایان سده‌ی اول هجری کارکردهای فراوانی داشت. در آغاز قرن دوم هجری، برای درک معانی آیات قرآن، زبان عربی در مساجد نوبنیاد سرزمین‌های فتح‌شده آموزش داده می‌شد. در عصر خلفای نخستین و در دوره‌ی حکومت امویان، در مساجد بزرگ علاوه‌بر مسائل دینی مسائل علمی نیز مطرح می‌شد. ازاین‌رو، مسجدالحرام، مسجدالنبی، مسجد جامع بصره، مسجد جامع کوفه و... از مراکز مشهور آموزش در آن دوره بودند. فاصله‌ی زمانی بین سده‌ی دوم تا پایان سده‌ی سوم عصر فعالیت آموزشی این دانشگاه‌های عمومی بوده است. خلفای نخست عباسی نیز به آموزش در مساجد توجه خاصی داشتند؛ برای نمونه منصور عباسی جامع منصور را در بغداد بنیان نهاد. همچنین، جامع اموی دمشق به دستور ولیدبن‌عبدالملک بنا گردید. در مصر، جامع ابن‌طولون در شهر قطائع و جامع‌الازهر مراکز مهم آموزشی جهان اسلام بودند. با آنکه مدرسه در قرن چهارم هجری به‌وجود آمد و آموزش به آنجا منتقل شد، اما همچنان مساجد نقش آموزشی خود را حفظ کردند.
ادامه مطلب ...
نظام آموزشی مساجد
چکیده در این مقاله، نخست تاریخچه‌ی آموزش در مسجد را بررسی می‌کنیم، آموزشی که نه اتفاقی بلکه یکی از اهداف اصلی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود. سپس، به حلقه‌های علمی و نظام آموزشی در مساجد توجه می‌کنیم و درباره‌ی این موارد بحث می‌کنیم: ۱- آداب آموزش؛ ۲- زمان آموزش؛ ۳- شیوه‌ی آموزش؛ ۴- شیوه‌ی ارزیابی؛ ۵- موضوعات درسی؛ ۶- انتخاب استاد؛ ۷- گواهینامه؛ ۸- شیوه‌ی کاریابی؛ ۹- معاش استادان؛ ۱۰- هزینه‌ی دانشجویان. در ادامه، به موقعیت علما در جامعه، مساجد و علوم جدید می‌پردازیم و ضمن توجه به جایگاه علوم جدید از منظر قرآن و روایات، علل کاهش تولید علم را بررسی می‌کنیم. انقلاب اسلامی ایران حرکتی اصیل و برپایه‌ی قرآن و روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) بود و دین را با همه‌ی جامعیتش به صحنه آورد. اینک وقت آن رسیده است که تدبیری اندیشیده شود تا مسجد نیز نقش خود را کامل ایفا کند، به‌خصوص در مسئله‌ی آموزش.اهداف- فعال‌شدن مسجد و افزایش کارکردهای آن؛- بازیابی نقش مؤثر ائمه‌ی جماعات در جامعه؛- استفاده‌ی بهینه از امکانات مسجد و فضاهای معنوی موجود؛- مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان و پاکسازی جامعه از آسیب‌های فرهنگ بیگانه.